Erraz azalduta, “net zero” edo “zero neto” helburua berotegi efektuko gasen igorpena murriztean datza, zerora ahalik eta gehien hurbiltzeko. Igorpen gehigarri batzuk atmosferak xurgatuko lituzke, adibidez, ozeanoaren eta basoen bidez.
Zero igorpeneko mundu baterako trantsizioa ezinbestekoa da klima-aldaketaren aurka borrokatzeko, eta gizateriak aurre egin behar izan dion erronka handienetako bat da. Ekoizteko, kontsumitzeko eta leku batetik bestera mugitzeko modua guztiz eraldatzeko eskatzen digu, ez gehiago ez gutxiago[1].
Mundua eraldatzeko behar horren ikuspuntutik garatu ziren Madrilen, maiatzaren 26tik 28ra, MAD BLUE 2022 konferentziak. Bertan bildu ziren zenbait alorreko pertsona ospetsuak, ‘net zero’-ra trantsizioa egitearekin lotutako erronka eta aukerei aurre egiteko, eta planetaren alerta-deiari erantzuteko.
COVID-19ak eta Errusiak duela gutxi Ukraina inbaditu izanak trantsizio horren beharra areagotu besterik ez dute egin. Izan ere, krisi energetikoa eragin dute, eta horrek energiaren prezioen gorakada eragin du, bai eta Europa estutasunean jarri duen segurtasun- eta-hornidura krisia ere. Europar Batasunak ahalik eta autonomia energetiko handiena lortu nahi du, energia berriztagarriaren bidez, trantsizio hori enpresa‑sareari lehiakortasun‑abantaila sortzeko aukera dela ulertu duelako. Hori lortzeko, besteak beste, igorpen‑mailari eta abarri lotutako helburu handinahiak jarri dizkio bere buruari.
Bai gizarte-mailan bai enpresa-mailan, inoiz baino presenteago dago energia segurua, garbia eta ekonomikoagoa lortzeko erronka. Jasangarritasuna jadanik ez da aukera hutsa enpresentzat.
Helburu horretara hurbiltzeko moduari dagokionez, MAD BLUEn partekatu diren gako nagusiak honela labur daitezke: sozialki justua den trantsizioa, berriztagarrien garapena, deskarbonizazioa eta berrikuntza.
Sektore pribatuaren rola funtsezkoa izango da trantsizio horretan. Irekitzen ari diren arrisku eta aukerak ulertzen dituzten eta horiei modu kontziente eta aktiboan heltzen dieten enpresak hobeto kokatuko dira etorkizunean. ‘Navigating America’s net-zero frontier: A guide for business leaders’ izeneko txosten berrian[1], McKinsey Sustainability-k enpresariek aurreikusi beharko dituzten megajoeretako batzuk aztertu ditu, eta enpresa horiek trantsizio horretara nola hurbildu beharko luketen azaldu du. 2025era arte igorpenak murrizteko eta hazkunde ekonomikoa izateko aukera handia eskain dezaketen irtenbide klimatikoek (energia berriztagarria, elektrifikazioa, eraginkortasun operatiboa, erregai garbiak eta karbonoa harrapatzea) aldaketak eragingo dituzte ekonomian eta industria sistemetan, hala nola enpleguan, aktiboak abandonatzean eta kapitala berresleitzean. Trantsizioak aurrera egin ahala arriskuak gutxitzeko eta hazkundea errealitate bihurtzeko, enpresek gertakari horiei aurrea hartu beharko diete, eta horrek dituen ondorioetan pentsatu eta horiei erantzuna emateko estrategiak planifikatu beharko dituzte:
- Teknologia eta azpiegitura klimatikoen hedadura azkartzea. Teknologia gehienak ezagunak dira, baina horiek hedatzeak azpiegitura berriak eskatuko ditu: ibilgailu elektrikoentzako karga-guneak eta baterien hornidura‑kateak; mineral arraroen hornidura eta energia berriztagarrientzako transmisio‑lineak; hidrogenoa fabrikatzeko elektrolizatzaileak eta hori garraiatzeko hodiak. Hedapen horrek proiektu berriak garatzean eta dagoeneko badauden aktiboen deskarbonizazioan inbertitzeko aukera emango die enpresei.
- Inbertsioen gehikuntza. Eskalan egindako irtenbide klimatikoak hedatzeak 27 bilioi dolarreko gastua eskatuko luke 2050era arte (900.000 milioi urtean, batez beste), 1,5 °C-ko deskarbonizazioa aintzat hartuta egindako kalkuluen arabera.
- Balio‑kateen deskarbonizazioa, enpresak buru dituela. Helburuotako askok enpresen igorpenei ez ezik, haien hornitzaileen eta haien produktuen igorpenei ere eragiten diete.
Espainian, proiektu berriztagarrietan dauden inbertsio aukerak aztertzen ari dira kapital asko (Venture Capital, inbertsio funts atzerritarrak, hazi-kapitaleko funtsak, etab.).
Horregatik, hurrengo urteak garai zoragarria izango dira enplegua sortzeko eta energia trantsizioari lotutako inbertsio handiak egiteko. Gainera, orokorrean, inbertitzaileek gero eta gehiago eskatzen dute enpresaren jarduerek jasangarritasunean duten inpaktuen neurketa (zuzena eta zeharkakoa). Hori dela‑eta, bektore horrek garrantzi handia du eta izango du.
Garapen Jasangarrirako Espainiako Enpresa Kontseiluak duela gutxi argitaratu du ‘Ikuspegia 2050’ ibilbide-orria. Gida estrategiko handinahi horrek gobernu, enpresa eta sozietate zibilari ikuspegi oso eta orokorra ematen die. Horrez gain, berreraikitze jasangarriari laguntzeko ekintzak nola egin eta norantz zuzendu ulertzeko modu komuna eskaini du, arreta pertsonengan eta planetan jarrita.
Bederatzi eraldaketa‑ibilbide, Ikuspegia 2050-erantz
Garapen hori arin egiteko eta aukera horiek ugaritzeko, horri lagunduko dion testuinguru baten beharra dago. Horregatik du garrantzia inbertsioari segurtasuna eskainiko dion plangintza ordenatuak, trabak ezabatzeko eta zigortzaileak soilik ez diren legeak bultzatzeko. Gainera, enpresak legeari aurrea hartzeko ahalegina egin beharko du. Horregatik, hornidura‑kate osoan zehar elkarlanean aritzea (hornitzaileetatik hasita, amaierako bezeroetara arte) funtsezkoa izango da sortuko diren erronka guztietan aurrera egiteko. Formakuntza ere izango da funtsezkoa, beharrezko teknologia berria garatzeko eta, aldi berean, dagoeneko badagoen teknologia hobeto aplikatzeko eta, horrela, berrikuntzari laguntzeko.
Hala ere, zaindu behar dugun seinale bat dago, bilatzen ari garenaren aurkako inpaktua izan dezake-eta: tentsio asko elektrizitatearen kostua murrizteko ahalegina egiten ari dira (gutxienez, Ukrainaren inbasioaren aurreko mailetara iritsi arte), erakunde eta familientzat kostuak murrizteko helburuarekin. Ekintza horrek teknologia berriztagarriak garatzeko pizgarriak urritu litzake.
‘Net zero’ helburuaren, horretatik eratorritako aukerak aprobetxatzearen, egungo tentsioak kudeatzearen eta sozialki justua den trantsizioa lortzearen arteko oreka mantendu behar dugu.
