Europak ez du ikerketan eta berrikuntzan inbertitzea sustatzen soilik hazi behar duelako; hazkunde hori ezin dela soilik ekonomikoa izan uste duelako baizik. Izan ere, hazkundea soziala ere izan behar da. Hau da, bideratu egin behar du, norabide egokian joan dadin, emaitzak eta eragina EB bidezko, inklusibo, iraunkor eta adimentsu bat sendotzeko oinarriak izan daitezen bermatzeko.
2021ko apirilaren 15eko erreportajea
Horrela esanda, helburua hain da handinahia, ezen ezin baita jorratu. Beraz, xede orokor horren barruan ‘helburu nagusi’ batzuk aipatzea da Horizon Europeren berrikuntzetako bat, eta ahaleginak eta baliabideak erronka zehatzak eta beraz neurgarriak konpontzera bideratzea. Kontua ez da anbizioari uko egitea, planifikatzea baizik, errealista izan dadin. Teknikoki, horri misioen bidezko berrikuntza deitzen zaio. Gaian gehiago sakondu nahi baduzu, Mariana Mazzucato Erromako ekonomialariari jarraitzea gomendatzen dizugu, kontzeptua garatu duen nazioarteko gobernu eta erakundeen aholkularia baita; baina, artikulu hau irakurtzeko, nahikoa duzu jakitea hori dela esparru-programa berriaren 2 zutabearen ardatzerako bat.
Erronka handietatik misio espezifikoetara. Mariana Mazzucato, Mission-oriented research & innovation in the European Union.
Zehazki, EBk bost misio ezarri ditu datozen urteetarako, NBEren Garapen Iraunkorreko Helburuekin bat datozenak. Horien bidez, eragin handia sortu nahi du honako arlo hauetan: minbiziaren aurkako borroka, klima-aldaketara egokitzea, ozeanoak babestea, hiriak klima-ingurune neutro eta adimendun bihurtzea, eta lurzorua eta elikagaiak zaintzea.
Minbizia konkistatzea: misio posiblea. Hurrengo hamarkadan aurrerapenak lortzea du helburu, bai prebentzioan, bai diagnostikoan eta tratamenduan, EBko hiru milioi pertsona baino gehiago salbatu ahal izateko, gaixotasuna dutenak gehiago eta hobeto bizi daitezen. Mugarri medikoak lortzeaz gain, aurrerapen horietarako sarbidea Batasuneko herrialde guztietan berdintasunezkoa izatea ere bilatzen du.
Hiri adimendunak eta klimatikoki neutroak. Hiriek, lurrazalaren % 3 inguru hartzen duten arren, berotegi-efektuko gasen igorpenen % 70 baino gehiago ekoizten dute. Europan, aurreikusten da 2050erako europarren ia % 85 hiriguneetan biziko dela. Horregatik, larrialdi klimatikoa hirietan jorratu behar denez, EBk Europako ehun hiriren neutraltasun klimatikoa lortu nahi du 2030ean, eta hiri horiek beste hiri batzuetarako berrikuntza-zentro bihurtu nahi ditu.
Ozeanoen, itsasoen eta kostaldeko eta kontinenteetako uren osasuna. Giza jarduerak gure ur-ekosisteman dituen ondorioak lehengoratu nahi ditu, eta, horretarako, kutsaduraren prebentzioa eta arrantzarekin lotutako erabilera ez‑jasangarriak, garraioak eta turismoak dituzten ondorioak edo klima‑aldaketak uren degradazioan duen eragina bezalako kontuak landu nahi ditu. Zehazki, 2030erako, EBk itsasoko urak eta ur gozoak garbitu nahi ditu, baita degradatutako ekosistemak eta habitatak lehengoratu eta ekonomia urdina deskarbonizatu ere, eskaintzen dituzten funtsezko ondasun eta zerbitzuak modu iraunkorrean aprobetxatzeko.
Lurzoruaren osasuna eta elikadura. EBko lurzoruaren % 33, gutxi gorabehera, degradatutzat jotzen da, eta higadurak laborantza-lurren % 25i eragiten dio. Helburua da 2030ean Europako lur guztien % 75 gutxienez osasungarria izatea, lurra zainduz bizitza zaintzen baitugu. Hau da, elikagaiak edo lehengaiak ez ezik, lurzoruak onurak ere eman diezazkieke ekosistemei, hala nola biodibertsitateari egiten dion ekarpena, klimaren erregulazioa edo ur garbiak.
Klima-aldaketara egokitzea, gizarte-eraldaketa barne. Misio horrek planteatzen du 2030erako EB gai izatea klimari lotutako gertaerak eta arriskuak kudeatzeko, hala nola bero-boladak, suteak, lehorteak, uholdeak edo gaixotasun batzuen intzidentziaren igoera. Irtenbideak garatu nahi ditu (baita irtenbide horien adierazleak izan ere) hainbat erkidego eta eskualdetan, erresilientzia areagotzeko klima-krisiaren ondorioei dagokienez. Herritarren parte-hartzeak misio hori ezartzeko urrats zehatzak definitzen lagunduko du.
Jakina, bost misio horiek asmo handiko helburuak izaten jarraitzen dute, eta, gainera, batzuetan elkarrekin lotzen dira. Horregatik, hainbat diziplinatan berrikuntzak landu eta garatuko dituzten eragile askoren laguntza behar dute, eta, ondorioz, esparru-programak aurreko astean hizpide izan genituen sei klusterren barruan sartu ditu.
Ikuspegi berritzailea da, bai planteamenduagatik, bai ikuspegi horretan ezinbestekoa delako, hasieratik, berrikuntzarekin zerikusia duten eragile guztien parte-hartzea eta lankidetza, administrazioetatik ikerketa-zentroetara, enpresa handi eta txikiak barne. Misio horien arrakasta azken erabiltzaileen artean funtsezko berrikuntzek lortzen duten garrantziaren araberakoa da (kasu askotan herritarrak izango dira erabiltzaile horiek); beraz, horietara lehenbailehen iristeko, ezinbestekoak dira eragile guztien inplikazioa eta ekarpenak.
Guztira, EBk 4.500 milioi euro bideratuko ditu misio horietara; hau da, klusterren aurrekontuen % 10. 5 misioetako programetan parte hartzeko deialdiak herrialde kideetako administrazioekin lankidetzan egingo dira. Administrazioek beren “ispilu-taldeak” sortu dituzte, lurralde bakoitzetik ekarpenak egiteko.
Espainia aktiboki ari da parte hartzen, Zientzia eta Berrikuntza Ministerioaren bidez, misioak definitzen eta elkarrekin diseinatzen orain arte emandako urrats guztietan. Estatuko “ispilu-taldeen” buru da (bat misio bakoitzerako), diziplina eta sektore anitzeko taldeekin, alderdi zientifiko, ekonomiko, arautzaile eta sozialak barne, baita profil eta esperientzia desberdinak dituzten pertsonak ere: akademikoenetatik hasi eta gizarte- eta enpresa-erakundeetara, Administrazioa, herritar arruntak, berritzaile sozialak edo inbertitzaile pribatuak barne.
